Po tabletki na uspokojenie sięga każdego dnia coraz więcej osób. Jest to w dużej mierze związane ze współczesnym trybem życia, który zmusza nas do działania na najwyższych obrotach niemal non stop. Konieczność zmagania się z wieloma obowiązkami na raz i związany z tym stres sprawiają, że potrzebne nam są odpowiednie środki zapewniające wyciszenie, aby w ogóle móc się odprężyć i odpocząć. Nie powinniśmy jednak sięgać po pierwszy lepszy preparat na uspokojenie i sen. Warto najpierw dowiedzieć się jakie tabletki na stres i nerwy są obecnie dostępne w sprzedaży oraz w jaki sposób działają na nasz organizm.
Spis treści:
- Czym są leki na uspokojenie i kiedy się je wykorzystuje?
- Jak działają leki uspokajające?
- Jakie składniki aktywne wykorzystują tabletki na uspokojenie?
- Jakie są potencjalne skutki uboczne stosowania tego typu leków?
- Czy istnieje ryzyko uzależnienia od substancji uspokajających? Kilka słów o syndromie odstawienia
- Przeciwwskazania do stosowania leków uspokajających
- Czy suplementy i leki na uspokojenie bez recepty mogą posłużyć jako łatwiej dostępna alternatywa?
- Czy tabletki uspokajające bez recepty są bezpieczne?
Czym są leki na uspokojenie?
Leki na uspokojenie to preparaty stosowane w celu złagodzenia stresu oraz napięcia nerwowego, a także przywrócenia równowagi psychicznej. Wywołują one tak zwane rozprężenie psychowegetatywne, przez co napięcie psychiczne ulega zmniejszeniu, podobnie jak towarzyszące mu lęk oraz niepokój. Co więcej, środki tego typu ułatwiają zasypianie i zapewniają lepszą jakość nocnego wypoczynku. Różnego rodzaju tabletki na nerwy są wykorzystywane między innymi w leczeniu stanów lękowych, zaburzeń snu czy depresji, ale także jako środek pomocniczy przy znieczuleniu ogólnym.
W sprzedaży znajdują się zarówno leki uspokajające na receptę, jak i preparaty dostępne bez konieczności jej posiadania. Choć przynoszą one ulgę, decydując się na ich stosowanie musimy wykazać się odpowiednią ostrożnością. Przyjmowanie takich środków bez kontroli może mieć bowiem negatywne konsekwencje dla naszego zdrowia, zwłaszcza, że leki te mogą też uzależniać.
Jak działają leki uspokajające?
Preparaty uspokajające należą do grupy leków psychotropowych, których mechanizm działania opiera się na modyfikacji niektórych połączeń nerwowych w ośrodkowym układzie nerwowym. Wpływając na przekaźnictwo impulsów nerwowych, preparaty te spowalniają nieco pracę mózgu, ale jednocześnie zwiększają aktywność neuroprzekaźników kwasu gamma-aminomasłowego (GABA). W rezultacie czujemy rozluźnienie, zdecydowany spadek napięcia emocjonalnego oraz często również senność. Zmniejszenie lęku i niepokoju sprawia, że znikają też objawy somatyczne związane ze stresem.
Działanie leków uspokajających może być oparte na wykorzystaniu różnych substancji, które sprawdzają się w leczeniu określonych schorzeń. Barbiturany najczęściej stosowane są w terapii lęków, przewlekłego napięcia oraz zaburzeń snu. Benzodiazepiny wykorzystuje się w również w leczeniu lęku oraz ostrych reakcji stresowych, ataków paniki i w niektórych przypadkach również w krótkotrwałych zaburzeniach snu. Opioidy natomiast doskonale sprawdzają się jako element terapii chronicznego bólu.
Rodzaje środków uspokajających – jakie składniki odpowiadają za tabletki na uspokojenie?
W sprzedaży dostępne są obecnie zarówno preparaty ziołowe o łagodnym działaniu kojącym nerwy, jak i mocne tabletki uspokajające na receptę, które zwłaszcza w przypadku nasilonych dolegliwości są bardziej skuteczne. Mogą one zawierać różne substancje decydujące o ich działaniu. Jakie składniki możemy zatem z naleźć w takich preparatach i kiedy warto je zastosować?
1. Benzodiazepiny
Działanie benzodiazepinów polega na hamowaniu tych procesów zachodzących w ośrodkowym układzie nerwowym, które są związane z regulowaniem czynności emocjonalnych. W związku z tym, wykazują działanie wyciszające, nasenne, ale także przeciwdrgawkowe.
Jeśli chodzi o benzodiazepiny, leki stworzone na ich bazie wykorzystuje się między innymi do leczenia zaburzeń nastroju i snu oraz zaburzeń lękowych. Zdecydowanie rzadziej stosuje się takie preparaty w terapii osób z uzależnieniami.
Potencjalne skutki uboczne przyjmowania benzodiazepinów to:
- senność;
- zawroty głowy;
- drżenie;
- zaburzenia koordynacji;
- problemy ze wzrokiem;
- nadmierne zmęczenie a nawet wycieńczenie;
- ból głowy.
Przykłady leków zawierających pochodne benzodiazepiny to między innymi diazepam, alprazolam, klonazepam, bromazepam oraz nitrazepam.
2. Barbiturany
Poprzez swój wpływ na kompleks receptorów GABA, barbiturany spowalniają aktywność nerwową naszego mózgu, dając tym samym efekt uspokajający i odprężający. Co ciekawe, barbiturany wykazują również działanie przeciwdrgawkowe. Należy pamiętać, że są to bardzo silne leki na uspokojenie i bardzo łatwo jest o przedawkowanie barbituranów, prowadzące to zatrucia organizmu. Dlatego ich stosowanie musi być ściśle kontrolowane przez lekarza.
Barbiturany stosuje się jako formę znieczulenia, ale są też wykorzystywane w leczeniu padaczki. Rzadziej zalecane są pacjentom z zaburzeniami snu, głównie w sytuacjach, gdy benzodiazepiny nie działają tak jak należy.
Jeśli chodzi o barbiturany, leki na ich bazie mogą wywoływać następujące skutki uboczne:
- senność;
- bóle głowy;
- niedociśnienie;
- nudności;
- wysypki;
- omdlenia;
- spowolnienie oddychania;
- omamy.
Leki zawierające tę substancję to na przykład heksobarbital, metoheksital, allobarbital, butobarbital, barbital czy benzobarbital.
3. Środki nasenne (niebenzodiazepiny)
Niebenzodiazepinowe leki nasenne to preparaty nowej generacji, które wzmacniają działanie neuroprzekaźników hamujących w mózgu. Są one stosowane przede wszystkim w leczeniu zaburzeń snu, ale także u osób zmagających się z przewlekłym niepokojem lub pobudzeniem. Nieco rzadziej leki te wykorzystuje się w leczeniu pacjentów z delirium.
Skutki uboczne stosowania tego typu środków nasennych to:
- bóle brzucha;
- nudności;
- problemy z trawieniem;
- wysypki na skórze;
- zawroty głowy;
- bóle w klatce piersiowej;
- przyspieszona akcje serca;
- drażliwość;
- brak apetytu;
- nadmierne zmęczenie.
Przykłady leków znajdujących się w tej kategorii to zolpidem, zaleplon, karbromal oraz klometiazol.
4. Opioidy/pochodne narkotyków
Leki opioidowe zaburzają działanie impulsów bólowych w układzie nerwowym, a także zmniejszają pobudliwość komórek nerwowych. Dzięki temu wykazują one silne działanie uśmierzające ból. Z tego powodu, leki przeciwbólowe opioidowe są wykorzystywane między innymi u pacjentów po operacjach i urazach. Substancje te są jednak mocno uzależniające.
Skutki uboczne stosowania opioidów to:
- senność;
- apatyczność;
- problemy z koncentracją;
- bełkotanie;
- zaburzenia koordynacji;
- problemy z oddawaniem moczu;
- zawroty głowy;
- problemy z widzeniem kolorów;
- nadmierne pocenie;
- nerwowość;
- obrzęk wokół twarzy;
- zaparcia;
- wymioty.
Do leków opioidowych zaliczane są kodeina, morfina, papaweryna, heroina, fentanyl, oksykodon.
Skutki uboczne przy krótkim i długotrwałym stosowaniu
Leki uspokajające na receptę zawierają substancje o silnym działaniu, które nie pozostają bez wpływu dla naszego organizmu. Liczba potencjalnych skutków ubocznych, które mogą wywoływać jest stosunkowo duża. Z tego też względu są one wydawane wyłącznie z przepisu lekarza, który powinien kontrolować ich przyjmowanie przez pacjentów.
Potencjalne skutki uboczne występujące u pacjentów przyjmujących tabletki na uspokojenie na receptę można podzielić na te krótko- i długoterminowe. Oczywiście nie muszą one występować u wszystkich osób przyjmujących tego typu silne tabletki. Wiele zależy tutaj od indywidualnych predyspozycji takiej osoby oraz tego w jaki sposób są one przez nią stosowane.
Negatywne skutki krótkoterminowe, które mogą wystąpić praktycznie od razu
Dolegliwości z pierwszej grupy skutków ubocznych pojawiają się niemalże natychmiast po zażyciu konkretnego preparatu. Co więcej, z reguły ustępują one, gdy substancja w nim zawarta przestaje działać. Do takich skutków ubocznych leków uspokajających zaliczamy:
- senność;
- zawroty głowy;
- rozmazany obraz;
- zaburzenia percepcji (np. problem z dostrzeżeniem odległości);
- spowolnione odruchy;
- spowolniony oddech;
- problemy z koncentracją i myśleniem;
- wolniejsze, niewyraźne mówienie.
Negatywny wpływ długoterminowy, którego skutki możemy odczuwać nawet po wielu latach
Z kolei długoterminowe skutki uboczne utrzymują się przez dłuższy okres czasu, nawet po zakończeniu terapii z użyciem leków uspokajających. Wśród tego typu skutków ubocznych wyróżniamy:
- częste zapominanie i tracenie pamięci;
- objawy podobne do depresji (m.in. nadmierne zmęczenie, poczucie braku sensu, w skrajnych wypadkach myśli związane z okaleczeniem);
- zaburzenia psychicznego (np. lęk, nerwica);
- problemy z wątrobą (m.in. niewydolność wątroby);
- rozwinięcie się fizycznej odporności na substancję uspokajającą;
- uzależnienie.
Czy istnieje ryzyko uzależnienia?
Mimo że mocne leki uspokajające spełniają swoje zadanie i przynoszą ulgę pacjentom, jednocześnie mogą okazać się dla nas szkodliwe. Są to bowiem leki uzależniające, na które nasz organizm szybko zaczyna się uodparniać. W związku z tym, aby utrzymać gwarantowany przez nie efekt, po krótkim czasie musimy zażywać ich jeszcze więcej.
Dlaczego jest to takie groźne?
Zwiększanie dawki, zwłaszcza bez porozumienia z lekarzem to często pierwszy sygnał świadczący o tym, iż grozi nam uzależnienie od benzodiazepin, barbituranów czy innych substancji znajdujących się w preparatach na uspokojenie, takich jak silne opioidy. Z czasem zaczynamy myśleć tylko o tym, by zażyć kolejną dawkę leku i nerwowo sprawdzamy kilkukrotnie czy na pewno mamy odpowiednią jego ilość. W końcu tracimy kontrolę nad tym ile środków uspokajających zażywamy i jesteśmy w stanie posunąć się bardzo daleko, aby tylko je zdobyć, z oszukiwaniem lekarza czy kradzieżą włącznie.
Uzależnienie od opioidów, benzodiazepiny, barbituranów oraz środków nasennych może spowodować, że nasz organizm przestanie reagować na te substancje. Konsekwencją tego jest nagły nawrót wszystkich dolegliwości, z którymi się zmagaliśmy przy ich pomocy. Nadmierne stosowanie wymienionych preparatów powoduje też występowanie nieprzyjemnych objawów fizycznych i psychicznych, takich jak drżenie mięśni, nudności, zaburzenia koncentracji, bezsenność, wahania nastrojów, drażliwość, wycofanie czy nawet agresja.
Syndrom odstawienia
W związku z tym, że leki uspokajające na receptę w dużym stopniu wpływają na nasz organizm, powrót do równowagi fizycznej i psychicznej po ich odstawieniu może być trudny. Jeśli zdecy dujemy się nagle przerwać kurację lub zbyt szybko będziemy zmniejszać przyjmowane dawki leku, może to wywołać syndrom odstawienia, który powoduje wiele nieprzyjemnych objawów ściśle związanych z brakiem określonej substancji w organizmie. Nie można jasno określić jak długo trwa zespół odstawienia, ponieważ jest to sprawa bardzo indywidualna. W niektórych przypadkach objawy zupełnie mijają dopiero po kilku tygodniach, choć w tym czasie ich nasilenie stopniowo się zmniejsza.
Objawy, które towarzyszą zespołowi odstawienia leków uspokajających to m.in.:
- drażliwość;
- skłonność do agresji;
- drżenie mięśni i czasem drgawki;
- problemy ze snem;
- zwiększony niepokój;
- problem z koncentracją i znalezieniem sobie zajęcia.
Aby zminimalizować objawy odstawienia należy zawsze robić to po konsultacji z lekarzem. To on może stworzyć plan odstawiania takich substancji, poprzez stopniowe zmniejszanie przyjmowanych przez nas dawek leku. Dzięki temu, odczuwane przez nas dolegliwości będą znacznie łagodniejsze.
Przeciwwskazania i sytuacje, gdy warto zachować szczególną ostrożność nim
Musimy mieć świadomość tego, że leki uspokajające zawierają substancje silnie oddziałujące na nasz organizm. W związku z tym, należy zachować zdrowy rozsądek i szczególną ostrożność decydując się na ich zastosowanie. Wszelkie wątpliwości dotyczące tego czy powinniśmy przyjmować dany lek należy koniecznie skonsultować z lekarzem, aby uniknąć przykrych konsekwencji zażywania takich preparatów. W jakich sytuacjach musimy więc zachować szczególną ostrożność?
1. Ciąża
Generalnie leki uspokajające w ciąży nie są zalecane, zwłaszcza bez konsultacji z lekarzem. Substancje znajdujące się w takich środkach mogą bowiem przeniknąć przez łożysko i zaszkodzić nienarodzonemu dziecku, między innymi zwiększając ryzyko poronienia oraz rozwoju wad wrodzonych. Jeśli więc przyjmowanie leków uspokajających przez kobietę w ciąży jest konieczne, należy to robić pod okiem lekarza, stosując się ściśle do jego zaleceń.
2. Unikanie mieszania środków na uspokojenie
Bez konsultacji z lekarzem nie należy łączyć leków uspokajających z żadnymi innymi preparatami, nawet naturalnymi, takimi jak waleriana. Różne substancje tego typu mogą wchodzić ze sobą w reakcję, potęgując lub osłabiając swoje działanie. To natomiast może stwarzać bezpośrednie zagrożenie dla naszego zdrowia, a nawet życia. Niebezpieczne jest na przykład połączenie leków uspokajających z niektórymi lekami przeciwhistaminowymi, gdyż może prowadzić to do wystąpienia groźnych skutków ubocznych czy też przedawkowania.
3. Zrezygnowanie z alkoholu
Interakcje leków z alkoholem w przypadku środków o działaniu uspokajającym stwarzają zagrożenie dla naszego zdrowia i życia. Przede wszystkim takie połączenia wyniszczają wątrobę, o której uszkodzenie nie jest wcale trudno. W przypadku leków uspokajających takie połączenie może również doprowadzić między innymi do nadmiernej ospałości oraz niekontrolowanej utraty przytomności, co z kolei może powodować groźne zdarzenia w domu lub w pracy, a dla kierowców skutkować wypadkami komunikacyjnymi. Przyjęcie uspokajającej tabletki po alkoholu w niektórych przypadkach prowadzi też to depresji oddechowo-krążeniowej, do śpiączki lub nawet do zatrzymania funkcji oddechowych co skutkuje śmiercią.
Kiedy koniecznie udać się do lekarza?
Jeśli uznamy, że leki uspokajające o silnym działaniu będą najlepszym rozwiązaniem naszych problemów zdrowotnych, musimy udać się do lekarza. Tylko specjalista może przepisać nam takie preparaty (po przeprowadzeniu z nami skrupulatnego wywiadu), a następnie dokładnie poinstruować nas w jaki sposób należy przyjmować lek, aby jego stosowanie było bezpieczne.
Do lekarza musimy się także niezwłocznie zgłosić w sytuacji, gdy cokolwiek wzbudzi w nas niepokój w trakcie przyjmowania leku uspokajającego. Skontaktujmy się więc ze specjalistą, gdy zauważymy nagłe nasilenie się objawów choroby czy symptomy świadczące o możliwym uzależnieniu. Należy też skonsultować się z lekarzem w sytuacji, kiedy nasz organizm nabierze zbyt wysokiej tolerancji na daną substancję albo zdecydujemy się na jej całkowite odstawienie.
Czy suplementy lub leki na uspokojenie bez recepty można stosować jako bezpieczną i skuteczną alternatywę?
Leki uspokajające bez recepty wykazują zaskakującą dla niektórych skuteczność w leczeniu stresu, napięcia emocjonalnego czy lęku. Oczywiście biorąc pod uwagę wszystkie dostępne zioła, proszki czy tabletki uspokajające, opinie na ich temat mogą być dość różnorodne. Istnieje jednak szeroka grupa produktów bez recepty, która nie uzależnia i jednocześnie z powodzeniem zmniejsza uciążliwe dolegliwości na tle nerwowym, zwłaszcza te o łagodnym nasileniu. Do takich preparatów zaliczają się:
1. Difenhydramina
Difenhydramina jest lekiem przeciwhistaminowym pierwszej generacji. Po przyjęciu tabletki na uspokojenie bez recepty zawierającą difenhydraminę, substancja ta przenika do układu nerwowego, blokuje działanie receptora acetylocholinowego i wpływa tym samym na przekazywanie sygnałów pomiędzy komórkami nerwowymi. W efekcie lek ten daje efekt uspokojenia i wzmaga senność. Difenhydramina jest wykorzystywana przede wszystkim jako składnik leków o działaniu nasennym oraz ułatwiających zasypianie.
2. Tabletki ziołowe na uspokojenie
Bez problemu znaleźć można spis konwencjonalnych leków uspokajających. Co jednak jeśli chcemy skorzystać z naturalnych rozwiązań? Wówczas możemy sięgnąć po ziołowe leki na uspokojenie, które dostępne są w każdej aptece oraz sklepie zielarskim. Co zatem powinno się w nich znaleźć?
Jeśli chodzi o tabletki uspokajające, ziołowe mieszanki zdecydowanie cieszą się największą popularnością. Warto tutaj wspomnieć o doskonale nam znanych roślinach o działaniu kojącym nerwy, jak melisa, rumianek, szafran czy lawenda. W wielu przypadkach są to tabletki na uspokojenie, które nie otumaniają, co stanowi ich ogromną zaletę. Warto też sięgać po produkty na bazie ziół, jeśli chcemy je podać najmłodszym pacjentom. Może być to na przykład syrop uspokajający dla dzieci zawierający wyciągi z melisy czy rumianku.
Z kolei waleriana, stosowana od pokoleń na objawy stresu, lęku i niepokoju, przez wielu uważana jest za najmocniejszy lek na uspokojenie bez recepty. Obecnie można również bez problemu nabyć ziołowe tabletki uspokajające zawierające dodatkowo substancję o nazwie 5-HTP. Jest to pochodna aminokwasu białkowego, tryptofanu, która wykazuje pozytywne działanie w stabilizowaniu nastroju.
3. Środki przeciwbólowe
Innego rodzaju tabletki uspokajające bez recepty, które można stosować na nerwy to preparaty przeciwbólowe. Zawarte w nich substancje przede wszystkim uśmierzają dolegliwości bólowe, które mogą towarzyszyć stanom lękowym czy stresowi (np. ból głowy). Oprócz tego jednak dają one często także efekt delikatnego otumanienia, co pozwala w pewnym stopniu uspokoić skołatane nerwy.
4. Witaminy i minerały
Nawet bardzo silne tabletki na uspokojenie bez recepty mogą okazać się niewystarczającym rozwiązaniem, gdy borykamy się z niedoborami witamin i minerałów. A przecież jest to ważne paliwo dla naszego organizmu, dzięki któremu wszystkie zachodzące w nim procesy przebiegają prawidłowo. Kluczowe dla właściwego funkcjonowania naszego mózgu oraz układu nerwowego są między innymi witaminy z grupy B, witamina D, a także kwasy Omega-3, magnez, żelazo, potas czy cynk. Ich niedobory są w stanie wpływać na obniżenie się naszego samopoczucia, powodować brak koncentracji, wzmożoną nerwowość czy lęk. Dlatego warto zaopatrzyć się w dobrej jakości suplementy diety oraz zmienić swoje nawyki żywieniowe, tak by sprzyjały naszemu zdrowiu.
Czy preparaty i tabletki uspokajające bez recepty są bezpieczne?
Wszystkie suplementy i leki uspokajające bez recepty, które w większości bazują na składnikach ziołowych, to warta uwagi alternatywa dla konwencjonalnych preparatów. Zwłaszcza przy leczeniu łagodnych objawów lub w sytuacji, gdy nasz organizm otrzymał już wystarczającą ilość toksycznych subtancji. Należy jednak podkreślić, że większość tego typu środków nie jest poddawana długoletnim badaniom, tak jak jest to przy typowych lekach. Mimo to, ich łagodne działania sprawia, że w większości przypadków mogą być stosowane bez żadnych obaw.
Oczywiście musimy sobie zdawać sprawę z tego, że niemal wszystkie leki na uspokojenie, również te bez recepty, mogą wywoływać jakieś skutki uboczne. Zanim więc zaczniemy je stosować warto dowiedzieć się jakie potencjalne dolegliwości może to spowodować. Przykładowo, stosując difenhydraminę, musimy wiedzieć, iż efektem ubocznym jej zażycia może być obniżenie sprawności ruchowej czy zaczerwienienie skóry.
Preparaty uspokajające bez recepty mają zatem swoje zalety i wady. Są one lepiej tolerowane przez nasze organizmy, łatwo dostępne i stosunkowo tanie, a przy tym ich stosowanie nie niesie za sobą tak dużego ryzyka uzależnienia jak w przypadku silnych leków na receptę. Jednocześnie jednak produkty te również mogą powodować skutki uboczne (np. senność w ciągu dnia), nie zostały wciąż skrupulatnie zbadane, a ich skuteczność może być niska przy występowaniu bardzo silnych objawów. Musimy zatem wziąć to wszystko pod uwagę i zdecydować, czy są to leki, które będą dla nas odpowiednim rozwiązaniem.